Newroz’un sembollerinden Hanım Berge, 98’de gittiği Newroz kutlamasında polisin müdahalesiyle ağır yaralandı. O tarihten bu yana da kutlamaları sadece uzaktan izleyebiliyor, katılamıyor. Türkiye siyasi tarihinin Newroz’a ve Kürtlerin Newroz’una bakışı onun yaşadıklarında.
Newroz’a sayılı günler kala birçok kentte olduğu gibi Van’da da hazırlıklar tamamlandı. Bu yıl, Newroz’un tarihi 20 Mart olarak belirlendi. Mezopotamya’nın geleneksel bayramı Newroz, Van’ı günler öncesinden bir telaşa sokar, her zaman olduğu gibi. Bilen bilir; sokaklar, evler, halkın coşkusu, hep alana dair hazırlıklara odaklıdır. Yüzbinlerce yurttaş, geleneksek kıyafetlerini şimdiden hazırladı bile. Tarihi bir anekdot vermek gerekirse Van’da kutlanan Newroz, 22 yıldır aynı yerde aynı coşkuyla Van Kalesi’nin eteklerinde kutlanır. Bu yılda yerinden şaşmadı, vazgeçmedi baharın gelişi kutlanması.
‘Solcusunun Newroz’u, sağcısının Nevruz’u’
Kürtler açısında Newroz, yasaklı yılların yasaklı kutlaması olarak anıldığı tarihten bu yana siyasi bir tavır da ayrıca. Zaman zaman yasaklanan, yasaklandığı için polislerin ağır müdahalelerine seyirci oldu Türkiye halkları. İsmi bile Türkiye’deki dilin öteki hali; solcular Newroz der, sağcılar Nevruz.
‘Yasaklı yıllar’da yaşanan acı görüntüler de hafızalarda. Kutlamalar sırasında kolluk kuvvetlerinin uyguladığı orantısız güç sonucunda ölenler, darp edilenler, yerlerde sürüklenenler, söndürülen Newroz ateşleri, panzerler, gaz bombaları, yırtılan afişler… Gösterilerin yasa dışı olduğuna ilişkin anonslar ise bu acı görüntülerden sadece birkaçı.
Sembol isimlerden: Hanım Berge
O acı görüntülere rağmen efsanesiyle bütünleşen Newroz, en nihayetinde Demirci Kawa’nın, Kral Dehak’ın zulmüne karşı başkaldırışını ifade eder. Demirci Kawa’dan bu yana birçok isim de yaşadıklarıyla Newroz’un sembolü. Bu sembollerden biri olan Hanım Berge, 1998’de kutlanılan Van Newroz’u sırasında darp edilir ve o darbeden sonra bir türlü sağlığı düzelmez.
Bu haberimizde Türkiye yakın tarihinde Newroz’u, Kürtler açısından ne anlam ifade ettiğini Hanım Berge’nin hikayesiyle anlatmak istedik. 1998’de Newroz yasaklı olmasına rağmen Van merkezde bir araya gelen kitle, kutlamalar yapmış ve o kutlamalar sırasında birçok kişi gözaltına alınırken birçok kişi de darp edilmişti. O gün kutlamalarda bulunan Hanım Berge, eşinin darp edildiği sırada onu kurtarmaya çalışırken kendi de kolluk kuvvetlerinden gelen sert bir darbeyle karşılaşmıştı.
‘Yılın annesi seçilmişti’
Aldığı darbeden sonra bayılan Berge, günlerce eşiyle beraber hastanede tedavi görmüştü. O gün, kutlamalar sırasında yanında olan halk tarafından günler sonra hastaneden yine görkemli bir gösteriyle taburcu olmuş ve dönemin Kürt partisi Halkların Demokrasi Partisi (HADEP) tarafından ‘Yılın Annesi’ olarak seçilmişti.
Yıllar sonra boynunda bir kitle oluşunca hastaneye başvuran Berge’ye doktor, bu kitlenin darbe nedeniyle oluştuğunu söylemiş. Aylar boyu tedavi gören ve en sonunda ameliyat olan Berge, “O darbeden sonra bir daha kendime gelemedim. Hâlâ sağlık durumum iyi değil. Ama hâlâ uzaktan izlesem de Newroz’a gidiyorum. Newroz bizim için önemli bir gün” diyor.
Hanım Berge’nin, 1998 yılı Newroz’unda ve sonrasında yaşadıklarını videolu haberimizde izleyebilirsiniz.
Görüntü ve Montaj: Zafer Avnaş
(ro)
