Van’da bulunan Kapıköy Sınır Kapısı’nın açılmasının etkisiyle yaşanan turist hareketliliği İranlı turistlerin ülkelerine dönmesi ile son buldu. İranlıların kentte gelmesi birçok esnafın da tabelalarını Farsça yazılarla donatmasına neden oldu.
Türkiye’de ekonomik krizin etkileri her geçen gün derinleşiyor. Artan enflasyon ve döviz kuru bütün sektörleri etkilemeye devam ediyor. Sınır kenti olan Van’da ekonomik krizin etkilerini yaşayan birçok ilden biri. Kentte bulunan Kapıköy Sınır Kapısı ekonomik krizin etkilerini bir nebze de olsa düşüren bir etken. Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre Ocak-Ağustos döneminde Kapıköy Sınır Kapısı’ndan geçen yolcu sayısı 718 bin 424 oldu.
İran’la en uzun kara sınırına sahip olan Van’da yaşanan turist hareketliliği İranlıların ülkelerine dönmeleriyle birlikte sona erdi. İranlı turistlerin kentte bulunması her sektörü etkiliyordu. Bu etkiyi neredeyse kentte bulunan bütün işletmelerin kullandığı Farsça tabelalarda görmek mümkün. Yaklaşık bir yıldır kentin yüzde 80’i Farsça tabela kullanıyor. İranlı turistlerle anlaşma, daha çok çekme adına kullanılan bu tabelalar esnafın işlerini ciddi oranda etkilemiş görünüyor.
Yaz mevsiminin bitmesiyle beraber İranlı turistlerin ülkelerine dönmesi Van’ın sadece sokaklarını değil esnafını da etkiledi. Turizm şirketlerinden restoranlara, giyim mağazalarından cafelere kadar birçok sektör İranlı turistlerin etkisiyle oldukça verimli bir sezon geçirdi. Esnaflar, İranlı turistlerin gidişiyle beraber cirolarının yüzde 90 oranında düştüğünü söyleyerek, yılbaşına kadar işlerinin böyle olacağını kaydetti.
‘Restoranımız bomboş kaldı’
15 yıllık esnaf olan Ferdi Rençber, Pandemi döneminde yaşadıkları sıkıntıların ekonomik krizle birlikte devam ettiğini söylüyor. Rençber, “Sınır kapısının açılması ile beraber işlerimizde yüzde 90 oranında bir yükseliş oldu. İranlı turistler Van’ın ekonomisini ayakta tutan en önemli etkenlerden biri” diyor. Kapının girişine astıkları Farsça tabelayı sorduğumda, “İranlı müşteri sayımız neredeyse yüzde 90. Böyle olunca anlaşmakta zorlanıyorduk. Farsça tabela asmamız onların içeriye daha rahat girmesini sağladı. Yemekleri sayarken beden diliyle anlatmaya çalışıyorduk, ama bu etkili bir yöntem değildi. Bu yüzden Farsça tabela yaparak anlaşma sorununu çözmeye çalıştık” diye kaydediyor.
Farsça bilen personel aradıklarını fakat bulamadıklarını ifade eden Rençber, İranlı turistlerin gitmesiyle beraber restoranın boş kaldığını söylüyor.
‘İşlerimiz İranlılar olduğu sürece çok iyi’
Recep Deniz de Farsça tabela kullanan bir diğer esnaf. 16 yıldır giyim mağazası işlettiğini söyleyen Deniz, “İşlerimiz İranlılar olduğu sürece çok güzel. Hatta bu yaz çok iyiydi” diyor. Yaz mevsiminin beklentilerinin üstünde geçirdiklerini dile getiren Deniz, İranlı turistlerin gitmesi ile beraber işlerinin neredeyse durma noktasına geldiğini söylüyor. Farsça tabelayı İranlıları çekmek için astıklarını belirten Deniz, biraz da Farsça öğrendiğini söylüyor. Böylece iletişim noktasında sorunu biraz daha çözdüğünü aktarıyor.
İranlı turistlerin kentte olmasını her sektör için bir kazanım olarak gördüğünü söyleyen Deniz, “Burada ürün tükettiğim zaman İstanbul’daki toptancıya kadar faydam dokunuyor. Aynı zamanda ben satış yaptığımda ambalajcıya kadar etkiliyorum çünkü poşet alıyorum” diye ekliyor.
‘İranlı personelimiz bile var’
Sinan Yeşilgöz, işlettiği cafeyi yaklaşık 6 ay önce açmış. İranlılardan dolayı oldukça iyi bir sezon geçirdiklerini vurguluyor. “Bir haftadır işlerde durgunluk başladı. Çünkü İranlılar gittiler” diyen Yeşilgöz, İranlıların Van’a geliş sebebini eğlenceye bağlıyor. Kendilerinin de cafe işletmesi sebebiyle bunun içinde olduklarını aktaran Yeşilgöz, “İranlılar olmazsa esnafın yüzde 80’i kapatır. Kalanlar da zaten mülk sahibi oldukları için kalırlar” diye ifade ediyor.
Yerli müşterilerinin oranının çok düşük olduğunu söyleyen Yeşilgöz, “İranlı müşterimiz çok fazla olduğu için Farsça tabelalar kullanmaya başladık. Hatta İranlı bir personelimiz bile var. Böyle iletişim sorunu yaşamıyoruz. Müşterilere tek seferlik bakmadığımız için de Farsça tabela ve menü tercih ettik” diye de ekliyor.
‘Farsça tabelalar İranlıların rahatça acenteye girmesini sağlıyor’
İranlı personel çalıştıran bir diğer işletme ise turizm acentesi. 12 yıllık işletme sahibi Semih Kaya, ekonomik krizden etkilenen bir diğer işletmeci. Kapıköy Sınır Kapısı’nın açılması ile bir darboğazdan kurtulduklarını ifade ediyor. Kaya, “İranlılar sadece bizi değil bütün esnafı etkiliyor. Aklınıza gelmeyecek sektörleri bile etkiliyor. Giyim mağazası satış yaptığında ürün almak için bizden bilet alıyor örneğin. Ekonomi ortada. Yerel halkın bu tüketimleri yapması mümkün değil” diye vurguluyor.
Acentenin kapısının tamamını Farsça tabelayla giydiren Kaya, kendisinin de Farsça öğrenmeye başladığını belirtiyor. Tabelaları yaklaşık iki yıldır kullandıklarını ifade ederek, “Zaten bilet fiyatları çok yüksek ve sefer sayıları da çok az. Yerel halk otobüsü tercih eder oldu. Geçim sıkıntısı uçak biletini lüks hale getirdi. Böyle olunca en uğrak müşterimiz İranlılar oldu” diye kaydediyor.
Farsça tabelalar sayesinde İranlı turistlerini kendilerini hemen fark edip içeri girdiklerini belirten Kaya, turistlerin gitmesi ile beraber ciddi oranda bir düşüş yaşadıklarını da aktarıyor.
Serhat News
İran’daki sondurum sonuç alıcı olmasa hiç şüphesiz Van İran istilasına uğrar ki vana yabancı olan dil Türkçe dahada yabancılaşır. ?